Grand Strategy

Το Victoria 3 είναι ένα game που επιτρέπει στην Ελλάδα του 1836 να αντιμετωπίσει την οικονομική καχεξία του νεοσύστατου κράτους μέσω... της ίδρυσης αποικιών στην κεντρική Αφρική και της εκμετάλλευσης των πόρων της για τη σύσταση μιας οικονομικής υπερδύναμης. Το παραπάνω είναι αρκετά ευσύνοπτη περιγραφή των δυνατοτήτων και των τρελών ιστορικών προοπτικών που αναμενόμενα προσφέρει το νεότερο Grand Strategy game της Paradox Interactive, αν και μάλλον κάνει τα πράγματα να φαίνονται περισσότερο εύκολα απ' ότι είναι στην πραγματικότητα. Σε αντίθεση με το τι συμβαίνει, για παράδειγμα, στο Stellaris, όπου η έμφαση πέφτει στην εξερεύνηση και το "αστρικό LARP", ή στο Hearts of Iron IV όπου αναμενόμενα στο επίκεντρο βρίσκεται ο πολεμικός τομέας, το Victoria 3 εστιάζει σαφώς περισσότερο στον οικονομικό, κοινωνικοπολιτικό και διπλωματικό τομέα. Κάτι το απολύτως λογικό, δεδομένου ότι μια τυπική παρτίδα Victoria διαδραματίζεται ανάμεσα στα έτη 1836 και 1936, έτη κατά τα οποία συντελέστηκαν κοσμογονικές κοινωνικές εξελίξεις, οι οποίες εν πολλοίς καθόρισαν τον κόσμο όπως τον ξέρουμε μέχρι σήμερα. Ο δρόμος για τη Μεγάλη Ελλάδα περνάει από το Νότιο Καμερούν. Στην επιφάνεια του gameplay, το Victoria 3 είναι ένα "κλασικό" real-time-with-pause Strategy Game της Paradox. Ελέγχουμε τις τύχες μιας χώρας της επιλογής μας στο διάστημα της Βικτωριανής εποχής μέχρι τις παραμονές του 'Β Παγκόσμιου Πολέμου, και καλούμεθα να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα στη διάθεσή μας (οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, διπλωματικά, πολεμικά) προκειμένου να οδηγήσουμε τη χώρα μας στην ευημερία, την πολιτιστική λάμψη, και, γιατί όχι, την παγκόσμια κυριαρχία. Γράφονται συχνά-πυκνά αράδες για το learning curve των παιχνιδιών της Paradox, και αυτό οφείλει να αναφερθεί και να τονιστεί και εν προκειμένω. Το Victoria 3 είναι, αναμενόμενα, ένα πολύπλοκο game - ίσως περισσότερο πολύπλοκο από τα υπόλοιπα της ίδιας εταιρείας. Και αυτό οφείλεται κατά μεγάλο ποσοστό στην ίδια τη φύση του game ως οικονομικός εξομοιωτής κυρίως, σε αντίθεση για παράδειγμα με το Crusader Kings 3 όπου το βάρος πέφτει σαφώς περισσότερο στην προσωπική αφήγηση του παίκτη και της μεσαιωνικής δυναστείας του. Ένα παράδειγμα του τι εννοώ είναι κάτι το τελείως απλό για τα δεδομένα ενός grand strategy game, ο μισθός την εργαζόμενων υπηκόων της χώρας μας. Στα περισσότερα grand strategy games εκεί έξω, αν υπάρχει καν ένα τέτοιο στατιστικό προς επιλογή, το ορίζουμε συνήθως με ένα απλό slider - επιλογή καταβολής υψηλού μισθού σημαίνει υψηλότερη ευτυχία για τους κατοίκους αλλά μειωμένα έσοδα για το κράτος, χαμηλός μισθός σημαίνει... το ανάποδο. Στο Victoria 3, ο μισθός της κάθε κοινωνικής τάξης καθορίζεται αυτόματα ως συνισταμένη μιας σειράς παραγόντων: του επιπέδου εκπαίδευσης/μόρφωσης των εργαζόμενων, των προσφερόμενων θέσεων εργασίας, της τιμής των αγαθών που επεξεργάζονται κατά την εργασία τους (η οποία τιμή επηρεάζεται από πολλούς άλλους τοπικός και παγκόσμιους παράγοντες), της τιμής των αγαθών που ΠΑΡΑΓΕΙ η εργασία τους, και της εν γένει οικονομικής υγείας της επιχείρησης που τους απασχολεί. "Πάει και δίνει δουλειές στους Καμερουνέζους ο ανθέλληνας, την ίδια ώρα που τα Ελληνόπουλα του Καμερούν πεινάνε". Επομένως, αν θέλουμε να αυξήσουμε τους μισθούς, και κατ' επέκταση το κατά κεφαλήν εισόδημα του κράτους μας, το μόνο που έχουμε να κάνουμε (ΤΕΛΕΙΩΣ χονδρικά και παραβλέποντας χίλια-δυο άλλα) είναι το εξής απλούστατο: 1) να διακρίνουμε και να κατασκευάσουμε παραγωγικές μονάδες που θα είναι ανταγωνιστικές, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, 2) να φροντίσουμε το κράτος μας να διαθέτει το εργατικό δυναμικό που θα πρέπει να προσλάβει η μονάδα αυτή για να στελεχωθεί - τόσο πληθυσμιακά όσο και από πλευράς εξειδίκευσης/εκπαίδευσης. 3) να κρατάμε σε χαμηλό επίπεδο τις τιμές των πρώτων υλών αυτών των μονάδων (είτε παράγοντας τις πρώτες ύλες οι ίδιοι σε άλλες μονάδες παραγωγής, είτε μέσω εμπορικών εισαγωγών), φροντίζοντας πάντα η παραπάνω παραγωγή/εισαγωγή να μην καταστρέψει τις οικονομικές ισορροπίες σε άλλα μέσα παραγωγής του κράτους μας, 4) να φροντίζουμε τα προϊόντα της μονάδας να πωλούνται σε ανταγωνιστικές τιμές, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, προσέχοντας ξανά να μην είναι ΤΟΣΟ υψηλές οι τιμές ώστε ο κρατικός μηχανισμός να μην μπορεί να αγοράσει ο ίδιος το εκάστοτε αγαθό προς χρήση σε μονάδες που ίσως το χρειάζονται ως πρώτη ύλη, 5) μακροπρόθεσμα, να φροντίσουμε να επεκτείνουμε αυτές τις μονάδες ώστε να αυξηθεί η παραγωγή, φροντίζοντας πάντα να είναι αρκετά οικονομικά εύρωστες ώστε να μπορούν να προσλάβουν τους υπαλλήλους που απαιτείται, αλλά προσέχοντας διαρκώς μην τυχόν η ευημερία της συγκεκριμένης μονάδας παραγωγής έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν οι άλλες πλουτοπαραγωγικές μονάδες να προσλάβουν το απαραίτητο προσωπικό επειδή προσφέρουν χαμηλότερο μισθό σε σχέση με την επικερδή μονάδα. Ακούγεται ελαφρώς περίπλοκο; Είναι! Τουλάχιστον, μέχρι να το κατανοήσει ο παίκτης. Μετά... εξακολουθεί να είναι περίπλοκο, απλά υποκρίνεσαι πως ξέρεις τι κάνεις. Υποτίθεται πως η πλήρης εκβιομηχάνιση της χώρας είναι ένας από τους απώτερους στόχους του παιχνιδιού. αλλά και η αγροτική παραγωγή μπορεί να αποφέρει τεράστια κέρδη. Πέραν, προφανώς, του ότι οι κάτοικοί μας πρέπει να έχουν να φάνε και κάτι μόλις γυρίσουν στο σπίτι τους από τη βάρδια στη Χαλυβουργία. Το σύνολο των επιμέρους μηχανισμών του Victoria 3 είναι υπερβολικά πολυάριθμο και περίπλοκο για να αναλυθεί σε ένα review, οπότε προτείνεται να τους μάθει απευθείας ο ίδιος ο παίκτης μέσω των tutorials που προσφέρει το game. Κάπως έτσι πορεύθηκα κι εγώ ο ίδιος, ξεκινώντας μια παρτίδα με κάποια "ασφαλή" χώρα όπως το Βέλγιο, το οποίο κατάφερα σταδιακά να εκβιομηχανίσω, να καταστήσω σε αποικιακή υπερδύναμη, πριν νοστιμέψω λίγο τα πράγματα μετατρέποντας το κράτος σε μια σοσιαλιστική ουτοπία και θέτοντας τα μέσα παραγωγής υπό τον έλεγχο των εργατικών συμβουλίων. Οφείλει επίσης να σημειωθεί πως, μετά την παρουσίαση των βασικών μηχανισμών του game, τα tutorials είναι αρκετά open-ended, περισσότερο προτείνοντας βήματα που μπορούν να ακολουθηθούν για την επίτευξη κάποιου objective παρά ακολουθώντας μια γραμμική λογική του στυλ "πάντα πέντε φορές αυτό το κουμπί για να βγάλεις κέρδος και να συνεχίσεις το tutorial". Μια Κομμουνιστική εξέγερση στη Μεγάλη Βρετανία εν έτει 1858 είναι ό,τι πρέπει για να ανάψουν λίγο τα αίματα. Νιώθοντας έτοιμος για μια μεγαλύτερη πρόκληση μετά την αφιέρωση καμιάς 15αριάς ώρες στο Βέλγιο, ξεκίνησα μια σειρά επιβεβλημένων playthroughs με την καημένη την Ελλαδίτσα. Στα πρώτα από αυτά πήγα άκλαυτος, χρεωκοπώντας την ήδη πτωχή χώρα μέσω αδέξιων χειρισμών. Σε ένα άλλο, προέκυψε μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη: η Αίγυπτος αναδείχθηκε σε αρχιεχθρός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, καταλαμβάνοντας τη Θεσσαλία και απειλώντας την ίδια την Κων/πολή. Εκμεταλλεύτηκα αυτήν την κατάσταση κηρύσσοντας τον πόλεμο στην Αίγυπτο με σκοπό την προσάρτηση της Κρήτης. Και έτσι, μέσω ενός δικτύου συμμαχιών αντίστοιχο αυτών που οδήγησαν στην έκρηξη του Α' Π. Π, συνέβη το απίθανο: ένας παγκόσμιος πόλεμος εν έτει 1848, με την Ελλάδα, τη Ρωσία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία (!) ως συμμάχους στο ένα στρατόπεδο, την Αίγυπτο και την Αυστρία στο άλλο, με τις παραπάνω δυνάμεις να πολεμούν σε 3 ηπείρους με στόχο την προσάρτηση της Κρήτης στην Ελλάδα. Κάτι το οποίο, παραδόξως, επετεύχθη στο τέλος. Στην πορεία βέβαια η Ρωσία απαίτησε την τελωνειακή ένωση της Ελλάδας μαζί τους ως αντάλλαγμα για τη "χάρη" που μας έκανε για να πολεμήσει μαζί μας, κάτι το οποίο οδήγησε σε ακόμη μία οικονομική συντριβή της χώρας. Σιγά-σιγά έμαθα πώς έχουν τα πράγματα, και σταθεροποίησα την οικονομική παραγωγή σε σημείο που να μπορώ να συντηρώ και να αναπτύξω τις προαναφερθείσες αποικιακές κτήσεις στο Καμερούν. Με την άνοδο του εθνικισμού (μέσω της έρευνας της αντίστοιχης "τεχνολογίας" στο κοινωνικό tech tree), το Ελληνικό κράτος προσάρτησε τα Επτάνησα ως δώρο από την Αγγλία, και κοιτάζει προς τους αλύτρωτους αδελφούς μας στη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και τη Μικρά Ασία. Ποιός ξέρει τι με περιμένει στο μέλλον; Συνταγματική Μοναρχία με κυβέρνηση Κομμουνιστών. Has science gone too far? Σε αυτόν ακριβώς τον αστάθμητο παράγοντα που προσφέρει το κάθε session βρίσκεται μεγάλο ποσοστό της ευχαρίστησης που μπορεί να αντλήσει κανένας από το Victoria 3. Το υπόλοιπο ποσοστό βρίσκεται στην αδιανόητη απόλαυση του να στήνεις μια καλοκουρδισμένη οικονομική μηχανή η οποία ξεκινάει από ασήμαντη επαρχιακή δύναμη και καταλήγει να επηρεάζει τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκρίνοντας το Victoria 3 με το προηγούμενο μέλος της σειράς, πρώτη αλλαγή που γίνεται, προφανώς, αισθητή είναι ο σαφώς αναβαθμισμένος οπτικός τομέας, καθώς το game μοιράζεται την ίδια αναβαθμισμένη έκδοση της Clausewitz engine που είδαμε και στο Crusader Kings 3. Ως απόρροια του παραπάνω έρχεται και η έτερη αισθητή διαφορά, η ευρύτερη "βελτιστοποίηση" που βλέπουμε σε πολλές πτυχές του τίτλου. Κάποιοι φανατικοί οπαδοί του Victoria 2 ίσως θεωρήσουν πως μέσω αυτών των βελτιστοποιήσεων το 3 γίνεται πιο εύκολο, "mainstream" και "noob-friendly", κυρίως λόγω της κατάργησης κάποιων πινάκων με stats για τις επαρχίες μας, ή της μερικής απλοποίησης ορισμένων μηχανισμών (εν προκειμένω βέβαια η "απλοποίηση" σημαίνει πως ο παίκτης πρέπει να αφιερώσει λίγες δεκάδες ώρες για να μάθει ένα μηχανισμό, αντί για εκατοντάδες). Αυτό ίσως και να ισχύει ως ένα βαθμό, αλλά σίγουρα όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να αλλοιωθεί ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της σειράς. Με αυτό το τελευταίο ως δεδομένο, κάθε άλλο παρά αρνητική εξέλιξη είναι το γεγονός πως θα μπορέσει εν δυνάμει περισσότερος κόσμος να εντρυφήσει στη σειρά Victoria. Όταν η Ελλάδα παράγει περισσότερο Manowar απ' ότι μπορεί να καταναλώσει, καλή ιδέα είναι η εξαγωγή του πλεονάσματος στη Βρετανία. Ισχύει πως το game στην παρούσα φάση του έχει κάποια στοιχεία που απαιτούν balancing, τόσο ως προς την κατά διαστήματα αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά της ΑΙ (κυρίως αναφορικά με τον τρόπο που εξελίσσονται οι διεθνείς σχέσεις, φιλίες, έχθρες, κηρύξεις πολέμων και συμμαχιών κτλ) όσο και στον τρόπο που λειτουργεί η παγκόσμια αγορά (ένας παίκτης με καλή γνώση των μηχανισμών πχ είναι δυνατόν να κάνει exploit την αγορά και τη ζήτηση αγαθών από ανεπτυγμένες χώρες όπως η Ρωσία, και να δημιουργήσει μια οικονομική υπερδύναμη ακόμα και παίζοντας ως κυριολεκτικά μια κωλοχώρα με εμβαδό τρία επί πέντε μέτρα μες στη μέση του Ειρηνικού). Αλλά αυτό είναι μάλλον αναμενόμενο για την παρούσα φάση του game που μόλις κυκλοφορεί, και σίγουρα θα στρώσει στο μέλλον. Επίσης θα ήθελα και κάποιες άλλες Quality of Life προσθήκες, όπως πχ ένα πιο βολικό και λεπτομερές μενού όπου αναφέρονται συγκεντρωτικά οι εισαγωγές/εξαγωγές της χώρας μας και τα κέρδη ή οι απώλειες από αυτές, καθώς ο τρόπος που απεικονίζονται αυτές οι πληροφορίες στην παρούσα φάση είναι αρκετά άκομψος και δυσλειτουργικός. Ελλάδα των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών. Και του Καμερούν. Σε τελική ανάλυση, το Victoria 3 τα καταφέρνει εξαιρετικά ως οικονομικός εξομοιωτής μιας ταραχώδους μα και άκρως ενδιαφέρουσας περιόδου της ανθρωπότητας. Ένας τυπικός παίκτης strategy παιχνιδιών ίσως είναι δύσκολο να κατανοήσει το γεγονός ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν η επιβολή της στρατιωτικής ισχύος και η παγκόσμια κατάκτηση να επηρεάζονται καθοριστικά... από την τιμή του βαμβακιού και της ξυλείας, αλλά το game μεταδίδει αυτό ακριβώς το πόιντ, και το μεταδίδει πειστικά. Παρά τη βελτιστοποίηση σε σχέση με τον προκάτοχό του, βέβαια, υφίσταται και εδώ το αιώνιο ζήτημα που προκύπτει με όλα τα Grand Strategy games της Paradox: το κατά πόσο θα μπορέσουν να κάνουν αίσθηση σε έναν πιο "μέσο" παίκτη που επιθυμεί να εντρυφήσει στο γεωπολιτικό gameplay χωρίς να πρέπει να αφιερώνει ώρες αυτιστικής προσήλωσης στο min/maxing δεικτών και μελετών οικονομικής βιωσιμότητας. Παρά το επεξηγηματικό tutorial, αυτό το barrier δεν είμαι σίγουρος πως ξεπερνιέται πλήρως στο Victoria 3. Αλλά όποιος αφιερώσει το χρόνο για να το ξεπεράσει είναι σίγουρα "in for a treat" που λέμε και στην πατρίδα μου στο Ελληνικό Καμερούν.

Cookie	Duration	Description
cf_ob_info		This cookie is set by the provider Cloudflare. The cookie provides informations on HTTP Status Code returned by the origin web server, the Ray ID of the original failed request and the data center serving the traffic.
cf_use_ob		This cookie is set by the provider Cloudflare content delivery network. This cookie is used for determining whether it should continue serving "Always Online" until the cookie expires.
cookielawinfo-checkbox-analytics	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional	11 months	The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance	11 months	This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
gdpr[allowed_cookies]	1 year	This cookie is set by the GDPR WordPress plugin. It is used to store the cookies allowed by the logged-in users and the visitors of the website.
gdpr[consent_types]	1 year	This cookie is set by the GDPR WordPress plugin. It is used to store the consent of the users to use cookies.
PHPSESSID	session	This cookie is native to PHP applications. The cookie is used to store and identify a users' unique session ID for the purpose of managing user session on the website. The cookie is a session cookies and is deleted when all the browser windows are closed.
viewed_cookie_policy	11 months	The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.

Cookie	Duration	Description
_gat	1 minute	This cookies is installed by Google Universal Analytics to throttle the request rate to limit the colllection of data on high traffic sites.
YSC	session	This cookies is set by Youtube and is used to track the views of embedded videos.

Cookie	Duration	Description
_ga	2 years	This cookie is installed by Google Analytics. The cookie is used to calculate visitor, session, campaign data and keep track of site usage for the site's analytics report. The cookies store information anonymously and assign a randomly generated number to identify unique visitors.
_gid	1 day	This cookie is installed by Google Analytics. The cookie is used to store information of how visitors use a website and helps in creating an analytics report of how the website is doing. The data collected including the number visitors, the source where they have come from, and the pages visted in an anonymous form.

Cookie	Duration	Description
ANONCHK	10 minutes	This cookie is used for storing the session ID for a user. This cookie ensures that clicks from advertisement on the Bing search engine are verified and it is used for reporting purposes and for personalization.
IDE	1 year 24 days	Used by Google DoubleClick and stores information about how the user uses the website and any other advertisement before visiting the website. This is used to present users with ads that are relevant to them according to the user profile.
MUID	1 year 24 days	Used by Microsoft as a unique identifier. The cookie is set by embedded Microsoft scripts. The purpose of this cookie is to synchronize the ID across many different Microsoft domains to enable user tracking.
test_cookie	15 minutes	This cookie is set by doubleclick.net. The purpose of the cookie is to determine if the user's browser supports cookies.
VISITOR_INFO1_LIVE	5 months 27 days	This cookie is set by Youtube. Used to track the information of the embedded YouTube videos on a website.

Cookie	Duration	Description
_clck	1 year	No description
_clsk	1 day	No description
CLID	1 year	No description
CONSENT	16 years 6 months 23 days 16 hours 13 minutes	No description
SM	session	No description
SRM_B	1 year 24 days	No description

Grand Strategy

VICTORIA 3

STELLARIS: OVERLORD

STELLARIS: NEMESIS

Η επάνοδος των παιχνιδιών στρατηγικής το 2020

CRUSADER KINGS III