Internet

Σε λίγες μέρες από την ημερομηνία ανάρτησης του παρόντος άρθρου ο κόσμος της αεροναυπηγικής και αστρονομίας έχει δύο μαύρες επετείους: το διαστημικό λεωφορείο Challenger έμελλε να καταστραφεί 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του 31 χρόνια νωρίτερα (28/01/1986), και το διαστημικό λεωφορείο Columbia έμελλε να γίνει πύρινο φέρετρο για το πλήρωμά του την 1η Φεβρουαρίου 2003 κατά την επανείσοδό του στη γήινη ατμόσφαιρα. Παροτρύνω να ακούσετε όλο το ακόλουθο κομμάτι, όσο διαβάζετε. Τα λόγια που ακούγονται στις αρχές του ορχηστρικού κομματιού είναι τμήματα της συνομιλίας που υπήρξε μεταξύ του Charlie Hobaugh (υπεύθυνου επικοινωνίας με το πλήρωμα) στο Houston και του Rick Husband (κυβερνήτη του πληρώματος Columbia). Επιγραμματικά το αντίγραφο συνομιλίας (το οποίο μπορείτε να βρείτε ολόκληρο εδώ) είχε ως εξής: Charlie Hobaugh : And Columbia, Houston, the hyd fluid thermo conditioning will not be required today. We'll meet you on the cards. Rick Husband (Shuttle Columbia Commander): We copy, Houston. Hyd fluid thermal conditioning not required. And we copy going to the cards. Hobaugh: Rick, I don't want to lead you astray, but don't forget about the stuff on page three dash 44. Husband: We're checking that. We've got the flight controller power on. We're working through the rest of it as well. Thanks. Hobaugh: Sounds good. … Hobaugh: Columbia, Houston, for Rick, we'll take another item 27, please. … Hobaugh: Columbia, Houston, comm check. … Hobaugh: Columbia, Houston, UHF comm check. … Hobaugh: Columbia, Houston, UHF comm check. … Hobaugh: Columbia, Houston, UHF comm check. Σε μία ποιητικώς μακάβρια σκηνή το πλήρωμα του Columbia έφυγε ως διάττων αστέρας Οι τελευταίες γραμμές είναι οι μάταιες, απέλπιδες προσπάθειες του Hobaugh να έρθει σε επικοινωνία με το πλήρωμα του Columbia. Μερικά χρόνια αργότερα, οι έρευνες θα έφερναν στο φως ότι η τραγωδία του Columbia ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενη από την NASA, έπειτα από ανάλυση δεδομένων που έδειξαν ότι η ασπίδα προστασίας του διαστημικού λεωφορείου κατά την απογείωσή του είχε υποστεί φθορά. Η Διαστημική Εταιρία είχε να αποφασίσει μεταξύ του ρίσκου το πλήρωμα να ψηθεί στην ατμόσφαιρα με την πιθανότητα να προσγειωθεί ή να πεθάνει αργά και βασανιστικά στο διάστημα εξαιτίας έλλειψης οξυγόνου. Χάρη στην τεχνολογία που είχε ήδη καταρρίψει αποστάσεις, ελάχιστες στιγμές από το συμβάν ο κόσμος ανά την υφήλιο θα συγκλονιστεί από τα τραγικά νέα του χαμού μερικών ακόμη πρωτοπόρων που θυσιάστηκαν στην πορεία της ανθρώπινης εξερεύνησης πέρα από τα όρια της υπάρχουσας γνώσης. Η ιδιότητα της ενσυναίσθησης, εκμοντερνισμένης μετάφρασης της αρχαίας (και πλέον ξένης) «εμπάθειας», δηλαδή της κατανόησης του πάθους του άλλου από τη δική του οπτική ματιά είναι ένα από τα βασικά στοιχεία του ανθρώπου. Η ψυχολογική αυτή ιδιότητα στερείται σαφών ορίων προσδιορισμού, αφού πολλές φορές συγχέεται με τη συναίσθηση ή και την συμπόνοια. Κοινός παράγοντας σε όλες αυτές τις ψυχολογικές συμπεριφορές είναι η ύπαρξη ενός δεύτερου προσώπου με το οποίο πρέπει να έρθουμε πρώτα σε επικοινωνία. Η ανταλλαγή απόψεων, αλλά και η κατανόηση του συνανθρώπου απαιτεί κοινά σημεία επαφής Η ανθρώπινη νόηση έχει ανυψώσει την επικονωνία από τα απλά στοιχεία που την χαρακτηρίζουν από τις λοιπές βιολογικές κοινότητες. Η ανταλλαγή, σύνθεση αλλά και αποτύπωση αφηρημένων εννοιών είναι χαρακτηριστικά των ανθρώπινων κοινοτήτων, από την παλαιολιθική εποχή έως και σήμερα. Ο άνθρωπος ήταν ικανός να αποκτά συναισθηματικά ερεθίσματα, να ταυτίζεται, αλλά και να γίνεται σοφότερος ανεξαρτήτως εποχής: είτε όταν έβλεπε τις τοιχογραφίες για την κατάστρωση κυνηγετικού σχεδίου στο Κρο-Μανιόν, είτε όταν διάβαζε τη Θεία Κωμωδία του Δάντη Αλιγκέρι και έκανε παραλληλισμούς με την πολιτική κατάσταση στη Φλωρεντία. Η ανθρώπινη επικοινωνία είτε στην καθημερινότητα, είτε διαμέσω των αιώνων έχει συνεισφέρει καθοριστικά στην εξέλιξη και τη βελτίωση των ανθρώπινων κοινωνίων, αφού η μεταλαμπάδευση της γνώσης οδηγεί κάθε νέα γενιά να στηρίζεται σε «πλάτες γιγάντων». Η επικοινωνία επομένως όχι μόνο φέρνει κοντά τους ανθρώπους (και εν δυνάμει τους δένει συναισθηματικά), αλλά και τους βελτιώνει. Dante’s Inferno Περίπου δύο δεκαετίες νωρίτερα, σε μία εποχή και χώρα όπου τα πάντα ήταν σε dial-up και ήχους «τσιγαρισμένου κρεμμυδιού», είχα κληθεί να αναλύσω σε έκθεση επιχειρηματολογίας τους κινδύνους του internet. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο μέγιστος απομονωτισμός που μπορεί να επιφέρει η εκτενής χρήση του διαδικτύου. Είκοσι χρόνια αργότερα τα πράγματα δεν είναι τόσο τραγικά όσο ήθελε να παρουσιάζει μία μερίδα κινδυνολόγων, συντηρητικών εκπαιδευτικών σε ανυποψίαστους μαθητές. Όπως σε κάθε πτυχή της ζωής, έτσι και στο internet το ρητό «πάν μέτρο άριστον» ισχύει 100%. Λίγοι είχαν τη διορατικότητα ότι θα μπορούμε να είμαστε σε άμεση επικοινωνία με άτομα που είναι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Αρκετές από αυτές τις προβλέψεις είχαν δυστοπική χροιά, προϊόν του καιρού τους (πχ. Fahrenheit 451). Θα εθελοτυφλούσαμε φυσικά, αν παραγνωρίζαμε το γεγονός ύπαρξης παθολογικών καταστάσεων χρήσης του internet. Ούτε μπορούμε να αμφισβητήσουμε το γεγονός ότι η προσωπική συνάντηση και επικοινωνία είναι αναντικατάστατη. Παρόλα αυτά, παραδειγματιζόμενοι από τη διαδικτυακή αγορά (forum) αυτής της ιστοσελίδας, όπου το προσωνύμιο (nickname) μπορεί να είναι η μόνη προϊδέα για το συνομιλητή, μπορούμε να εξάγουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα. Έπειτα από πέντε χρόνια συμμετοχής στην κοινότητα, παρά τα όποια σκαμπανεβάσματά της, πολλά μέλη της έχουν δεθεί τόσο σε σημείο που να θεωρούν «κοντά» τους προσωπικότητες που έχουν δει μόνο 2-3 φορές πρόσωπο με πρόσωπο. Η συνδιαλλαγή απόψεων και ιδεών, ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο γίνεται, συνεισφέρει στη ζωντανή συζήτηση, στη διαμόρφωση αλλά και την εκμάθηση νέων γνώσεων. Όλα αυτά χωρίς να καθίσταται ο αναγνώστης ένας παθητικός δέκτης, αλλά συμμετέχοντας ενεργά. Λαμβάνοντας το χόμπυ των videogames υπόψιν, ακόμη και σε τίτλους συνεργασίας (co-op), όπου η καθημερινή ζωή και οι υποχρεώσεις της έχουν οδηγήσει το παραδοσιακό μοντέλο του «δύο χειριστήρια – καναπές – γέλια» να μετατραπεί σε τύπου «άλλες πόλεις/χώρες – ακουστικά – γέλια», το φαινόμενο διατηρείται ενισχυόμενο. Οι συνεργαζόμενες πλευρές μοιράζονται στιγμές, εμπειρίες, αφιερώνουν κοινό χρόνο. Εν τέλει, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οι διαδικτυακές, ψηφιακές εμπειρίες που μοιράζονται δεν είναι λιγότερο «αληθινές» από την ενώπιος ενωπίω αλληλεπίδραση, έστω και αν αλλάζει το μέσο. Ένα χτυπητό παράδειγμα τέτοιας ανάμνησης ήταν όταν περίπου 8 άτομα αυτής της κοινότητας είχαν μαζευτεί online για να παίξουν εκείνο το «παιχνίδι με τα αυτοκινητάκια». Τη συγκεκριμένη φορά κατέληξαν να γελάνε νευρικά για περίπου μισή ώρα, ελέω μικροφωνισμού κάποιου από την ομάδα και άκυρες κραυγές τύπου Yoda να ακούγονται στο υπόβαθρο. Τέτοιες στιγμές φέρνουν τους εμπλεκόμενους κοντά, ακόμη και αν απέχουν γεωγραφικά πολύ μακρυά. Ακόμη και σε ένα εντελώς «άμυαλο» παιχνίδι, όπως το Diablo 3, μπορεί κάποιος να μοιραστεί απόψεις και αναμνήσεις Έπειτα από περίπου 20 χρόνια, γράφω την ίδια έκθεση με εντελώς διαφορετική οπτική. Ναι, το διαδίκτυο εν δυνάμει μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε πλήρη αποξένωση, απομόνωση και αποκοινωνικοποίηση. Ταυτόχρονα όμως μπορεί να φέρει τους ανθρώπους τόσο κοντά, ώστε να νιώθει κάποιος την αγανάκτηση, τη χαρά, τη λύπη του διαδικτυακού συνομιλητή του. Ακόμη και τη συντριβή για την απώλεια ενός ανθρώπου που είχε δει από κοντά μόνο δύο φορές. Σε λίγες μέρες από την ημερομηνία ανάρτησης του παρόντος άρθρου ο κόσμος της αεροναυπηγικής και αστρονομίας έχει δύο μαύρες επετείους. Σαν σήμερα, ένα χρόνο πριν η παρούσα κοινότητα απελπισμένα φώναζε: Alucard, Ragequit, Comm check. Alucard, Ragequit, UHF Comm check. Alucard, Ragequit, UHF Comm check. Alucard, Ragequit, UHF Comm check. Άλλος ένα διάττων αστέρας είχε μόλις διαγράψει τη φευγαλέα πορεία του στον ουράνιο θόλο, αφήνοντας ένα κενό σε όσους κατάφεραν έστω και επιφανειακά να θαυμάσουν τη λάμψη του. Θα νιώθουμε πάντα ευγνώμονες και τυχεροί που μας αφιέρωσε με γενναιοδωρία έστω ένα μερίδιο από το δανεισμένο χρόνο του.

Συναισθηματισμός, επικοινωνία και διαδίκτυο

H ανώριμη online κοινωνία μας